دسترسی به منابع غنی هیدروکربنی با قیمت رقابتی مناسب، دارا بودن سواحل گسترده برای ساخت بنادر صادراتی، استقرار طبیعی منابع عمده خوراک گازی در سواحل خلیج فارس، دسترسی به آب­ های بین ­المللی و نزدیکی به بازارهای آسیا از قبیل هند و چین و همچنین اروپا، از طریق کشور ترکیه، و نیز برقراری رژیم مالیاتی و معافیت­ های مناسب صادراتی از جمله نکات حائز اهمیت و قابل توجهی است که می تواند ایران را در آینده نه چندان دور به بازیگری مهم در عرصه بازارهای صادراتی محصولات پتروشیمی تبدیل نماید.

از سوی دیگر توسعه بازارهای صادراتی، به ویژه پس از کنترل پاندمی کرونا، از دیگر اهداف صنعت پتروشیمی بوده و رصد نمودن بازارهای جهانی محصولات پتروشیمی زمینه را برای برنامه­ ریزی استراتژیک صادرات مهیا خواهد نمود. برای نمونه، از زمان شیوع همه گیری کرونا در اوایل سال 2020 قیمت برخی از محصولات زنجیره ارزش به سطح رکود سوق داده شده است، به نحوی که اغلب تولید­کنندگان ناچار به توقف و یا کاهش تولید شده ­اند و این امر منجر به کاهش عرضه مواد اولیه از قبیل نفتا و پروپیلن جهت تولید مواد شیمیایی گردیده است. طوفان قطبی فوریه 2021 آمریکا نیز باعث تعطیلی واحدهای شیمیایی این کشور از جمله واحدهای بوتادین و پلی ­کربنات گردیده است. در این راستا به نظر می­ رسد جهت استفاده از فرصت­های فراهم آمده در فضای بازارهای بین­ المللی و ظرفیت ­های تولیدی موجود، ضروری است برنامه­ ریزی منسجمی جهت توسعه صادرات پتروشیمی کشور در دستور کار مسئولین ذیربط قرار گیرد.

البته برنامه ­ریزان صنعت پتروشیمی کشور باید مشکلات محتمل در بازارهای جهانی از جمله موانع لجستیک مانند بحران کانتینری کنونی در سطح جهان که موجب اختلال در فرایند تامین محصولات شیمیایی گردیده است را نیز در نظر داشته باشند. از آنجا که روند تقاضا برای محصولات شیمیایی در جهان پساکرونا به شدت فزاینده و رو به رشد خواهد بود لذا صنعت پتروشیمی ایران با ظرفیت تولید بالای خود باید برنامه ­ریزی هدفمند صادراتی داشته باشد که در عرصه تامین نیازهای پتروشیمیایی بازارهای جهانی بتواند نقش محوری ایفا نماید. در این رابطه تشکیل کلاب­ های صادراتی برای برخی از محصولات پتروشیمی از قبیل متانول، اوره، پلیمرها و ...در داخل کشور می تواند به ایفای نقش محوری ایران در بازارهای بین ­المللی کمک شایانی نموده و با تعامل و همکاری بیشتر، حتی قیمت­ گذاری برخی از محصولات توسط کلاب­ های صادراتی ایران دور از انتظار نباشد.

منبع گزارش: ICIS Chemical Business, 14-20 May 2021

تهیه و تنظیم: محمد خدایی، بهرام نجار